Disleksi genellikle bir okuma güçlüğü olarak bilinir. Ancak bu durum yalnızca harfleri tanıma ya da seslendirme sorunuyla sınırlı değildir. Disleksi, aynı zamanda bireyin dil işleme becerilerini de etkileyen karmaşık bir öğrenme bozukluğudur. Bu nedenle dil ve konuşma gelişimiyle doğrudan ilişkili birçok belirtiye de yol açabilir.

📌 Dil Nedir, Konuşma Nedir?

• Dil, düşüncelerimizi semboller (kelimeler, cümleler) aracılığıyla ifade etme sistemidir.

• Konuşma, bu dilsel sembollerin sesler yoluyla ifade edilmesidir.

Disleksi her iki alanla da bağlantılıdır, çünkü harfleri seslere dönüştürme, kelimeleri anlamlandırma ve bu anlamları hatırlama süreçlerinin tamamı dilsel becerilere dayanır.

🧠 Disleksi Dil Gelişimini Nasıl Etkiler?

Disleksisi olan bireylerde genellikle erken çocukluk döneminden itibaren dil ile ilgili bazı zorluklar gözlemlenir. Bu zorluklar şunları içerebilir:

1. Fonolojik Farkındalık Eksikliği

Fonolojik farkındalık, kelimeleri oluşturan sesleri tanıma ve ayırt etme becerisidir. Disleksiye sahip çocuklar genellikle:

• Kafiye oluşturmakta zorlanır (örneğin “elma” ile “alma”)

• Kelimeleri hecelerine ayıramaz

• Sesleri karıştırır ya da eksik telaffuz eder

2. Geç Konuşma veya Kelime Dağarcığında Sınırlılık

Bazı çocuklar geç konuşabilir ya da yaşıtlarına göre daha az kelime kullanabilir. Cümleleri kurmakta ya da gramer yapısını doğru kullanmakta zorlanabilirler.

3. İfade Edici Dil Güçlüğü

Disleksi, düşünceleri düzenli ve açık bir şekilde ifade etmeyi zorlaştırabilir. Bu durum, konuşurken uygun kelimeyi bulamama, cümleleri eksik kurma veya fikirleri sıralayamama şeklinde kendini gösterebilir.

4. Dil Belleği Zorlukları

Yeni kelimeleri öğrenme, şiir veya şarkı ezberleme gibi dil belleği gerektiren görevlerde zorlanma sık görülür.

🗣️ Konuşma Bozukluğu ile Disleksi Aynı Şey mi?

Hayır. Disleksi bir konuşma bozukluğu değildir, ancak konuşma ile ilişkili olabilir. Disleksisi olan bazı bireylerde konuşma seslerini üretmede (artikülasyon) gecikmeler görülebilir. Ancak bu her disleksili bireyde olmaz.

Öte yandan, konuşma bozukluğu olan her bireyde de disleksi görülmeyebilir. Ancak her iki durum da dil işleme sistemini etkilediğinden bazı bireylerde birlikte ortaya çıkabilir. Bu durumda hem dil ve konuşma terapisi hem de özel eğitim desteği gerekebilir.

👩‍⚕️ Dil ve Konuşma Terapisinin Rolü

Disleksi tanısı almış bireylerde dil ve konuşma terapistleri (dil-konuşma patologları):

• Fonolojik farkındalığı geliştirmeye yönelik çalışmalar yapar

• Sesleri tanıma, ayırt etme ve doğru kullanma becerilerini destekler

• İfade edici ve alıcı dil becerilerini geliştirir

• Okuma öncesi becerileri (ses-harf ilişkisi, dinlediğini anlama vb.) güçlendirir

Bu tür terapiler özellikle erken yaşta başlandığında oldukça etkilidir.

🌟 Sonuç: Disleksi Sadece Okuma Güçlüğü Değildir

Disleksi, yalnızca harfleri tanıyamamak değil; aynı zamanda dili anlama, kullanma ve ifade etme süreçlerinde yaşanan bilişsel bir zorluktur. Bu nedenle disleksiye sadece akademik değil, dilsel bir perspektiften de yaklaşmak gerekir.

Eğer bir çocuk hem okuma-yazma hem de konuşma alanında zorluklar yaşıyorsa, mutlaka bir dil ve konuşma terapisti ve özel eğitim uzmanı tarafından değerlendirilmelidir. Uygun destekle bu zorluklar aşılabilir ve çocuk potansiyelini gerçekleştirebilir.